Nasz patron Jan Mikulicz Radecki, pionier nowoczesnej chirurgii jamy brzusznej urodził się w miejscowości Czerniowce na terenie dzisiejszej południowo-zachodniej Ukrainy. Rodzice mieli polsko ? niemieckie korzenie. Ojciec wywodził się z polskiej arystokracji, z zawodu był leśniczym i architektem, matka był pruską szlachcianką. Jan Miliczkulicz wychowywał się na terenach bardzo różnorodnych etnicznie. Poznał języki polski, niemiecki, rosyjski, czeski i jidysz. Uczęszczał do gimnazjum w rodzinnych Czerniowcach i Pradze, podobnie jak jego rodzeństwo miał opinię zdolnego i pilnego ucznia. W 1869 roku wyruszył do Wiednia, podjąć naukę na tamtejszej akademii medycznej. Uczynił to wbrew ojcu, który widział Jana w roli prawnika. Ojciec dowiedziawszy się o decyzji syna, wstrzymał finansowanie jego studiów, zmuszając  go w ten sposób do samodzielnego zarabiania na swoje utrzymanie. Jan Mikulicz zaczął wówczas udzielać lekcji języka niemieckiego oraz gry na fortepianie.

Jedną z jego uczennic była Henrietta Pacher, której po kilku latach się oświadczył i zawarł z nią związek małżeński. Bardzo dobre wyniki w nauce sprawiły, że Mikuliczowi przyznano stypendium z fundacji Silbersteina w wysokości 700 guldenów rocznie. Na uczelni  medycznej Jan Mikulicz miał sposobność pobierać nauki od najznamienitszych ówczesnych medycznych sław. Byli wśród nich specjaliści od fizjologii, anatomii i patologii; zespół ten przeszedł do historii jako Młodsza Szkoła Wiedeńska. Po zakończeniu studiów w 1873 roku podjął pracę na kontrakcie dla wojska jako tzw. ?jednoroczny lekarz?. Zaraz potem został mianowany nadlekarzem austriackich jednostek rezerwowych. W 1875 roku Mikulicz po zaliczeniu egzaminu państwowego uzyskał stopień doktora wszechnauk lekarskich. Wtedy też podjął decyzję o wyborze specjalizacji - postawił na chirurgię. Dzięki wstawiennictwu profesora Neumanna przyjęto go do II  kliniki chirurgicznej Theodora Billrotha. Początkowo pracował tam jako wolontariusz. Billroth nie dawał Mikuliczowi, który był drobnej postury i miał tiki nerwowe, wielkich szans na karierę w obranej przez niego specjalności i skierował go do kliniki chorób kobiecych. Mikulicz jednak przekonał swojego przełożonego, że warto pozostawić go w klinice chirurgicznej. W swoich wspomnieniach Mikulicz Radecki opisywał warunki panujące w klinice - bardzo surową dyscyplinę i świetną organizację pracy. Początkowo do obowiązków Jana Mikulicza należała obserwacja chorych, sporządzanie historii chorób pacjentów, przeprowadzanie badań mikroskopowych, przygotowywanie preparatów do operacji, piecza nad materiałami opatrunkowymi, asystowanie przy operacjach, etc.

Dopiero po trzech i pół roku ciężkiej pracy Mikulicz awansował na asystenta i dopuszczono go do bardziej skomplikowanych zabiegów. Po kilkuletniej pracy w Wiedniu wraz z żoną przeprowadził się do  Krakowa. Objął katedrę Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Jagiellońskiego po zmarłym Antonim Bryku, pokonując z niemałym trudem po drodze kilku znamienitych kontrkandydatów. W ciągu 5 lat działalności na krakowskim uniwersytecie i klinice chirurgicznej zreorganizował pracę w podległych sobie placówkach, przyczynił się do ich unowocześnienia, zachęcił kadrę naukową do większej innowacyjności. Przeprowadził remonty sal chorych i sal operacyjnych. W 1887 roku, mający już silną pozycję w środowisku medycznym Jan Mikulicz otrzymał propozycję objęcia katedry nauk medycznych w Królewcu, z której chętnie skorzystał. Mikulicz zorganizował wokół siebie grono zdolnych lekarzy, którzy zyskali miano zespołu Mikulicza. Kolejnym etapem w jego karierze został Wrocław. Jan Mikulicz otrzymał propozycję objęcia stanowiska dyrektora w tamtejszej klinice chirurgicznej mieszczącej się w Szpitalu Wszystkich Świętych (dzisiejszym Wojewódzkim Szpitalu Specjalistycznym). Rozpoczął tam pracę z dniem 1 października 1890 r. Pół roku później dzięki poprzednikowi Mikulicza Hermanowi Fischerowi klinika przeprowadziła się do nowej siedziby przy dzisiejszej ulicy Marii Skłodowskiej ? Curie.

Pod skrzydłami Jana Mikulicza rozpoczęło błyskotliwe kariery wielu chirurgów. Do uczniów Jana Mikulicza należeli m.in.: pierwszy chirurg ortopeda w Polsce - Antoni Gabryszewski, torakochirurg Fryderyk Sanerbuch, Bronisław Kader, czy Hilary Schramm. Kilkunastoletnia praca we Wrocławiu była bardzo owocna. Mikulicz dopracowywał techniki operacyjne przełyku i żołądka, jego badania utorowały drogę do zabiegów na otwartej klatce piersiowej. Był inicjatorem ezofagoskopii i gastroskopii, udoskonalił antyseptykę, wprowadził niciane rękawiczki operacyjne, maskę i czepek. Opisał nową jednostkę chorobową - obustronne powiększenie gruczołów łzowych i ślinianek (choroba Mikulicza) oraz komórki harakterystyczne dla tkanki twardzielowej , noszące jego imię. Był jednym z europejskich prekursorów operacji wyrostka robaczkowego w zapaleniu otrzewnej. W wieku 54 lat Jan Mikulicz sam zdiagnozował u siebie guz nadbrzusza, który okazał się rakiem żołądka. W styczniu 1905 roku jego przyjaciel Anton Eiselberg z Wiednia wykonał laparotomię. Guz okazał się jednak nieoperacyjny i Mikulicz nie zdecydował się poddać ryzykownej resekcji. Wkrótce po zabiegu powrócił do normalnych zajęć. Tuż po nim na pierwszym wykładzie powiedział: "największym i najszlachetniejszym zadaniem lekarza jest wówczas pomagać choremu, gdy pomoc chirurgiczna jest niemożliwa". Po kilu miesiącach postępujący nowotwór uniemożliwił mu dalszą pracę. Jan Mikulicz Radecki zmarł 14 czerwca 1905. Jego pogrzeb miał bardzo uroczystą oprawę, uczestniczyły w nim delegacje z wielu ośrodków akademickich. Pochowano go w Świebodzicach pod Wrocławiem, jego grób znajduje się tam po dziś dzień.

Historia szpitala

Pierwszy szpital w Biskupcu powstał w 1887 r. jako własność klasztorna. Prowadziło go Konsorcjum Sióstr Zakonnych pod wezwaniem Św. Katarzyny. Przetrwał w niezmienionym kształcie aż do 1946 roku. Z tamtego okresu na szczególną uwagę zasługują dwie z sióstr, które zapisały się w szpitalnych annałach swoją długoletnią pracą. Rozpoczęły jeszcze przed wojną i pracowały w służbie zdrowia jeszcze przez wiele lat, były to: Anthuza Jackowska, pracująca w Przychodni Przeciwgruźliczej do 1967 r. oraz Dethylda Kluzowska, długoletnia pielęgniarka gabinetu zabiegowego, a następnie Przychodni Przeciwgruźliczej (do 1977 r.). Pierwszym powojennym biskupieckim lekarzem była Augustyn Polakowski. Przyjmował pacjentów na zasadach ubezpieczalni społecznej. Opiekował się również chorymi w szpitalu, a po jego likwidacji w 1946 r. zasłużył się jako organizator Ośrodka Zdrowia w Biskupcu. Znaczne zasługi w tym zakresie należą również do felczera Stefana Markiewicza. Pracując od 1945 r. zorganizował wiele placówek zdrowotnych, rozpowszechniał oświatę zdrowotną wśród społeczeństwa wiejskiego. Rok 1947 przyniósł zmiany w strukturze organizacyjnej służby zdrowia. Wydano pierwszą ustawę w tym zakresie, powołano do życia zalążki Wydziałów Zdrowia przy Starostwach Powiatowych. Wiele pracy i zaangażowania w zorganizowanie Wydziału Zdrowia w Biskupcu włożyła Danuta Michałowska. Wydziałowi zdrowia w Biskupcu podlegał również Szpital powiatowy w Reszlu, znany ze swego wysokiego, jak na owe czasy, poziomu świadczeń medycznych. Rozwinął on swoją działalność dzięki pracy całego personelu, którym kierowali kolejno dyrektorzy: lek. Leon Załuski, a od 1947 r. lek. Wiktor Korzeniewski.

Równocześnie w Biskupcu zorganizowano Kolumnę Sanitarną, której pierwszym kierownikiem został Stanisław Plitnik. W roku 1951 ponownie uruchomiony został szpital w Bisztynku, początkowo jako izolatorium, a od 1953 r. jako szpital przeciwgruźliczy funkcjonujący do 1972 r. Dyrektorem szpitala został Henryk Słomiński, a nieco później Wincenty Umbras. Duże zasługi dla rozwoju i właściwego funkcjonowania tej placówki miała lek. Genowefa Grzegorczyk, jako jej wieloletni dyrektor. W 1953 r. powstała Powiatowa Stacja Pogotowia Ratunkowego w Biskupcu. Jej kadrę stanowili felczerzy ze st. felczerem Stanisławem Radziukiem jako kierownikiem. Dzięki wieloletnim staraniom ówczesnego kierownika Wydziału Zdrowia lek. Bogusława Barańskiego 15.05.1959 r. ponownie został uruchomiony szpital w Biskupcu, o łącznej liczbie 60 łóżek i oddziałach: wewnętrznym, chirurgicznym i położniczym. Pierwszymi dyrektorami zostali: lek. Leszek Krzywański i lek. Jerzy Zieliński. Poza tym kadrę lekarską stanowili: Romuald Butnicki, Józef Kaminiecki, Zygmunt Szczepański i Stanisław Wierzbowski. Początkowo pierwszy personel medyczny szpitala stanowiły jedynie położne: Nadzieja Weinert i Wanda Kiejno. Prace pielęgniarskie wykonywały asystentki pielęgniarskie: Gertruda Estmańska, Zenobia Wróblewicz, Stefania Gnoińska, Maria Piotrowska, Janina Szostakowska oraz siostry zakonne. Pierwszą pielęgniarką dyplomowaną zatrudnioną w szpitalu była Helena Michalczyk, która piastowała stanowisko przełożonej pielęgniarek.

Nowy budynek szpitala (1981 r.) Już od lat 60-tych trwały starania o wybudowanie nowego szpitala w Biskupcu. Dotychczas zajmowany budunek był zbyt mały, brakowało mu wyprofilowanych oddziałów, w związku z czym nie był w stanie  zaspokoić potrzeb mieszkańców podlegającego mu rejonu. Gdyby decyzja o budowie zapadła 2-3 lata później, najprawdopodobniej nowoczesny, duży szpital nigdy by już w Biskupcu nie powstał. Szczęślliwie w połowie lat siedemdziesiątych istniał w Polsce szczególnie korzystny klimat dla takich ambitnych przedsięwzięć.  O dużej, nowoczesnej placówce leczniczej marzono w  wielu okolicznych powiatach, jednak korzystne  położenie geograficzne Biskupca i skuteczny lobbing miejscowych władz  przeważyły szalę na rzecz grodu nad Dymerem.  Wg planistów biskupiecka placówka miała być rezerwowym szpitalem dla Olsztyna na czas wojny, co w tamtych czasach także było bardzo ważnym, o ile nie najważniejszym argumentem.

18.07.1975 r. wmurowano kamień węgielny pod nowy szpital - ostatnią dużą inwestycję w sektorze służby zdrowia zrealizowaną w regionie Warmii i Mazur w czasach PRLu. Szpital budowany był ze składek Narodowego Funduszu Ochrony Zdrowia. Budowa trwała dość długo, zakończyła się po sześciu latach, jednak zważywszy na stale pogarszającą się ówczesną sytuację gospodarczą i polityczną w kraju,  oficjalne oddanie szpitala do użytku na kilka miesięcy przed wprowadzeniem Stanu Wojennego, u progu głębokiej zapaści gospodarczej lat osiemdziesiątych, należy uznać za ogromny sukces. We wrześniu 1980 r. przeprowadzono do nowego budynku przychodnię, której kierownikiem był lek. Józef Kamieniecki i Dział Pomocy Doraźnej, którym Kierowała lek. Elżbieta Chodkowska - Redzik i Maria Piotrowska jako pielęgniarka oddziałowa. W marcu 1981 r. przeprowadziło się większość oddziałów, a w lipcu nastąpiło oficjalne otwarcie szpitala. Dyrektorem był wówczas lekarz Witold Kosek- zaangażowany w powstanie placówki począwszy od fazy jej projektowania, poprzez kolejne etapy realizacji niełatwej budowy, aż po oddanie obiektu do użytku i zwerbowanie kadry. Wśród ówczesnej kadry kierowniczej znajdowali się także: Z-ca Dyrektora - mgr Adam Pawełkiewicz Naczelna Pielęgniarek - piel. dypl. Maria Pawlak Przełożona Pielęgniarek Leczn. Podst. - piel. dypl. Maria Dagiel Przełożona Pielęgniarek Szpitala - mgr Helena Rymek Główny Księgowy - Jerzy Archutowski Kierownik Sekcji Sł. Prac. - Zofia Narkiewicz.

Szpital Powiatowy im. Jana Mikulicza (1998) Szpital w obecne formule prawnej i organizacyjnej działa od końca lat 90-tych. Zarządzeniem Nr 71 Wojewody Olsztyńskiego z dnia 30.07.1998 r. Zespół Opieki Zdrowotnej w Biskupcu przekształcony został w samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej. Nadzór finansowy i merytoryczny nad Zespołem sprawował
Wojewoda Olsztyński. Z dniem 31.12.1998 r. szpital uzyskał nową nazwę: Szpital im. Jana Mikulicza (zarządzenie Wojewody Olsztyńskiego nr 130 z dnia 29.12.1998 r.), a od dnia 25.02.2000 r. funkcjonuje jako Szpital Powiatowy im. Jana Mikulicza w Biskupcu (uchwała Rady Powiatu w Olsztynie Nr XIII/154/2000). Organem założycielskim jest Powiat Olsztyński.